Porady inż. Kubali

Marian Kubala

Zamierzając przejść przez jezdnię po wyznaczonym przejściu dla pieszych, zauważyłem, że dojeżdżający z mojej prawej strony pojazd znacznie zmniejszył prędkość. Gdy przechodziłem przez oś jezdni, kierujący samochodem gwałtownie przyspieszył, co zakończyło się uderzeniem mnie lusterkiem zewnętrznym pojazdu. Po zatrzymaniu kierowca twierdził, że był pewien, iż zdąży mnie jeszcze ominąć i dlatego przyspieszył. Po przyjeździe policji kierujący nie przyznawał się do winy, a więc sprawę przeciwko niemu skierowano do Sądu Grodzkiego. W sądzie tym uznano winę kierowcy i sprawa dla mnie się skończyła. Wystąpiłem do firmy ubezpieczeniowej o odszkodowanie, które otrzymałem (zaliczkę) po miesiącu czasu. Po ośmiu tygodniach poinformowano mnie, że zaliczkę muszę zwrócić, ponieważ sprawę po ukaraniu kierowcy umorzył sąd wyższej instancji. Czy w związku z powyższym mam obowiązek oddania pobranej wcześniej zaliczki?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu cywilnego, gdzie tak samo prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody, jak i samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponoszą odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa, zakładu lub ww. pojazdu.

Odpowiedzialną taką ponosi także ponosi posiadacz zależny, gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji (samochód) w posiadanie zależne.

Posiadacz - tutaj samochodu - może natomiast nie odpowiadać za ww. szkodę, gdy zostanie udowodnione, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej.

Nieco inaczej będzie w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody (np. samochodów osobowych). W takich przypadkach wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych - na zasadzie winy.

Jeśli pierwsza część mojej wypowiedzi dotyczy takiej sytuacji, gdzie dochodzi do potrącenia pieszego przez samochód, to druga część dotyczy tylko takich sytuacji, gdzie dochodzi do zderzenia obu pojazdów.

Upraszczając sprawę, można dojść do takich wniosku, że w opisanym przez czytelnika zdarzeniu nie chodzi o ścisłe określenie winy uczestnika zdarzenia, skoro posiadacz pojazdu będącego w ruchu w ogóle odpowiada za szkodę na osobie.

Do zmiany takiej oceny, w podobnych sytuacjach na drodze, może dojść w zasadzie tylko w przypadku stwierdzenia wyłącznej winy osoby poszkodowanej. Wtedy ubezpieczyciel może odmówić odszkodowania, czy ewentualnie zażądać zwrotu wypłaconej wcześniej kwoty.

Powyższe stwierdzenie, że szkoda powstała wyłącznie z winy poszkodowanego, nie zawsze oznacza, że zawinione zachowanie się poszkodowanego zdominowało przebieg zdarzenia. Z praktyki wiadomo, że w podobnych sytuacjach na drodze bardzo często szkoda nie powstaje z wyłącznej winy poszkodowanego, gdyż nawet w przypadku zawinienia poszkodowanego, istnieją jeszcze inne, choćby niezawinione przez ruch samochodu przyczyny wypadku związane z ruchem pojazdu, o ile nie wynikają z siły wyższej, bądź działania osoby trzeciej, za którą posiadacz samochodu nie ponosi odpowiedzialności (art. 435 § 1 k.c.).

Ostatecznie można by twierdzić, że w omawianym przypadku, o ile faktycznie doszło do zderzenia z pieszym i nie stwierdzono wyłącznej winy poszkodowanego (pieszego), wypłata odszkodowania za uszkodzenie ciała jest zasadna, a jej zwrot może nastąpić - wg mojej oceny - po udowodnieniu (sąd), że zdarzenie to nie miało w ogóle miejsca.